Wzór podania do dziekanatu

Imię i Nazwisko Miejscowość,DATA
nr albumu
rok i forma studiów




Dziekan
Wydziału Zarządzania
Akademii Ekonomicznej
w Krakowie



dotyczy: przyznania trzeciego terminu egzaminu z geografii turystycznej

Zwracam się z prośbą o przyznanie trzeciego terminu egzaminu z geografii turystycznej, dr Bogusław Luchter.

.....................................................................................
.....................................................................................
.....................................................................................
.....................................................................................
.....................................................................................
.....................................................................................
....................................................................................
.....................................................................................
.....................................................................................

podpis

Europa

Półwyspy:
Kanin - Rosja
Kolski - Rosja
Bretoński - Francja
Bałkański – Albania, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Czarnogóra, Grecja, Kosowo, Macedonia, europejska część Turcji, Serbia (poza Wojwodiną), Chorwacja (jedynie część terytorium leży na Półwyspie Bałkańskim), Rumunia
Peloponez - Grecja
Jutlandzki – Dania, Niemcy
Skandynawski - Norwegia, Szwecja i północno-zachodnia część Finlandii.
Iberyjski - Hiszpania, Portugalia i Gibraltar.
Apeniński – Włochy, San Marino, Watykan
Krym - Ukraina
Niziny:
Wsch.europejska – europejska cz. Rosji, Białoruś, Ukrainia, Litwia, Łotwia, Estonia, Mołdawia i Kazachstan
Polska -
Niemiecka Francuska
Węgierska
Rumuńska
Czarnomorska
Doliny Rodanu
Padu
Andaluzyjska (dół Hiszpanii)
Wyżyny:
Nadwołżańska - Rosja
Środkoworosyjska – Rosja, część Ukraina
Wołyń – zach. Ukrainy, wsch Pl
Podole - Ukraina
Wyż. Bawarska - Niemcy
Wyż. Czesko – Morawska - Czechy
Transylwańska - Rumunia
Góry:
Kantabryjskie – płn Hiszpania
Iberyjskie - Hiszpania
Koldyliera Centralna
Betyckie – Hiszpania
Pireneje – gr. Franc-Hiszp. Andora. Brytania
Nowa Ziemia -Ros. archip. wysp. polarnych
Irlandia – W. Bryt. Irl.
Svalbard - norweska prowincja w Arktyce
Sycylia - region autonomiczny we Włoszech
Sardynia - Włochy
Ziemia Fran. Józefa - rosyjski archipelag
Korsyka - odrębny francuski region administracyjny.
Kreta - Grecja
Islandia - państwo Oc. Atlantycki
Malta – państwo M.Śrudziemne
Zelandia - Dania
Baleary ( Ibiza, Majorka, Minorka, Formentera )- Hiszp.
Cyklady – Grecja, M.Egejskie
Sporady – S. Poł, S. Płn. arch. Grecja
Owcze - terytorium zależne Danii.
Hebrydy – płn-zach wyb. Szkocji, W.Bryt.
Orkady – płn. Wyb. Szkocji M. Płn, O. Atlan
Szetlandy (Anglia) – O.Atl. W.Bryt

Morza:
Karskie – – cz. O Arktycznego, płn wybrz Azji, między wysp. N. Ziemi i arch. Zie. Fr. Józefa i Ziemi Płn. m.szelfowe Arkt. M. Śródziemn. Od zach. M.K. łączy się z M. Barentsa za pośr. kilku cieśnin: Rów św. Anny, Karskie Wrota, Jugorski Szar. Od wsch. z M. Łaptiewów gł. przez Cieśn.: Wilkickiego, Szokalskiego i Czerwonej Armii. Do M.K. wpadają duże syb. rz: Ob i Jenisej.
Białe – m. śródlądowe, część O. Arktycz., poł.między Półwy. Kolskim, a wybrz.płn Rosji. Ma ok.120 tys. km² pow. Max głęb. przekr. 300 m. Najw. Port. jest Archangielsk.
Barentsa – cz. O. Arkt., między Eu. Płn, arch. Svalbard i Z.Fr.Józ., a Wyspą Niedźwiedzią. Pow. 1,4 mln km2, śr.głęb.229 m, max.gł.do600 m. Na zach. łączy się z M.Norweskim. Gł.porty: Murmańsk (Rosja), Kirkenes (Norwegia), Hammerfest (Norwegia).
Norweskie – cz.O.Arkt. na zach.od Norwegii i na płn.od Wysp Bryt. śr. gł. 1 600 – 1 750 m, najgł.m. 3 970 m, Typ m.Otwarte (cz.o. Ark.)Wielkość: powierzchnia:1380000km2 -objętość:2 400 000km2, liczne zatoki (fiordy), małe wysepki, brzeg Norwegii silnie rozczłonkow. Wyd.się ropę naftową. Gł.porty: Trondheim, Tromsø, Narwik.
położone jest mię.wybrz. Danii, Szwecji i Norwegii na wsch., Wysp Brytyjskich na zach. Niemiec, Belgii, Holandii i Francji na poł.. Z M. Bałt. połącz. Cieśnin: Kattegat (przez Limfjord), Sund, Wielki Bełt, Mały Bełt. Na dnie znajd.Krater Silverpit. ryby: śledzie, makrele, flądry, dorsze, zasoby: gaz ziemny, ropa naftowa, węgiel kamienny, najw.porty: Rotterdam, Londyn, Antwerpia, Hamburg, Edynburg, Bergen, Oslo
Zat. Biskajska – cz.O.Atlantyckiego między płn Hiszpanią a zach.Francją. Obszar silnych sztormów. Głębokość do 5120 m,Do Z.B.uchodzi m.in. Loara i Garonna.Ważn.porty: Bordeaux, Brest, San Sebastián, Bilbao.
Śródziemne – m.międzykont.między Europą, Afryką i Azją, pow.ok. 2,5 mln km². Na zach.poł. Cieśniną Gibraltarską z O.Atlant., przez Cieśninę Dardanele z M.Marmara i dalej z M.Czarnym,przez Kanał Sueski z M. Czerwonym i dalej O.Indyjskim.

Egejskie – m.we wsch.cz.M.Śródzie.poł.między Półwysp.Bałkańskim, Az. Mniejszą a wys.:Kretą, Karpathos i Rodos. Poprzez cieśninę Dardanele łączy się z Morzem Marmara i Morzem Czarnym, a przez Kanał Koryncki z Morzem Jońskim. Linia brzegowa tego morza jest doskonale rozwinięta (liczne półwyspy i zatoki), a powierzchnię wodną urozmaicają liczne wyspy (archipelagi Cykladów, Dodekanezu, Sporadów Północnych, pojedyncze wyspy: Eubea, Chios, Limnos, Lesbos, Samotraka, Imroz i inne). Dodatkowo wyróżniono więc trzy akweny: Morze Trackie na północy, Morze Mirtejskie i Kreteńskie na południu. Morze Egejskie podzielone jest między Grecję i Turcję.
Adriatyckie – płn. odgałęzienie M.Śródziem.rozdziela Półw.Apeniński od Bałkańskiego.uchodzą rzeki Pad i Neretwa. Państwa:Włochy, Słowenia,Chorwacja, Bośnia i Hercegowina,Czarnogóra, Albania.Gł.porty:Triest, Wenecja, Rawenna, Bari, Koper, Rijeka, Split, Dubrownik, Bar, Durrës.
Liguryjskie – cz.M.Śr.od Wybrz.Liguryjskiego na płn.(Włoska Riwiera, Liguria), Wybrz.Toskańskiego na wsch. po franc.wyspę Korsyka i włoską Elbę. Zat. Genueńska stan. Płn.cz. Na poł.wsch. Arch.Toskański łączy M.L. z M. Tyrreńskim; jest zlewiskiem dla wielu rzek północno - zachodnich Włoch m.in. rzeki Arno.
Tyrreńskie – cz.M.Śr.między Korsyką, Sardynią, Półw.Apenińskim i Sycylią.uchodzi rz.(2długość)Włoch – Tyber.Gł.porty: Livorno, Piombino, Neapol, Salerno, Palermo, Bastia.
Jońskie – cz.M.Śr.między poł-zach.cz.Półw.Bałkańskiego (Grecja) a poł-wsch.wybrz.Półw. Apenińskiego , Sycylią (Włochy). Od płn. z M. Adriatyck.przez Cieśn.Otranto, od zach.z M.Tyrreńskim przez Cieśn.Mesyńską,od wsch.z M.Egejskim przez Kanał Koryncki.liczne zatoki, najw. to: Tarencka, Squillace (zach.cz.), Ambrakijska, Patraska, Koryncka, Kiparysyjska, Meseńska (cz.wsch.). We wsch. cz. znajd. Arch. Wysp Jońskich. Duże porty: Włochy: Tarent, Katania, Syrakuzy;Grecja: Patra, Kerkira
Czarne – śródlądow.między Az.Mniejszą na poł., Kaukaz. na wsch., niż. Wsch.europ. na płn.i Półw.Bałkańskim na zach. syst.O. Atlantyc.poł. Cieśn.:Bosfor i Dardanele z M.Śr, płn.cz.oddzielona przez Półw.Krymski nosi nazwę: M.Azowskie, łączy je Cieśn.Kerczeńska.Pow.422 000 km² (461 000 km² z M.Azowskim), śr.gł.1315 m,max.gł.2258m, Poł-wsch. i zach.wybrz. strome, północne płaskie,zapiaszczone, półwysep Krymski. zatok (Jagorlicka, Tendorowska, Karkinicka, Eupatorij, Sewastopolska, Bałakawska, Teodozyjska) Najw.rz.: Dunaj, Dniestr, Boh i Dniepr.Porty: Konstanca-Rumunia, Burgas i Warna-Bułgaria, Noworosyjsk-Rosji, Odessa-Ukrainie, Poti-Gruzji, Trabzon i Samsun-Turcji.
Azowskie
Cieśniny:
Kaletańska
Gibraltarska
Kanał La Manche


Azja

Przylądki:
N – Czeluskin
W – Baba
S – Pian
E - Dzieżniewa Jamał

AFRYKA

Przylądki:
N – Biały
S – Igielny
W – Zielony
E – Hafun

AM. PN

Przylądki:
N – Murchisona
S – Mariaro
W – Księcia Walii
E – Saint Charles

AM. PD.

Przylądki:
N – Gallinas
S – Froward
W – Parinas
E - Branco

AUSTRALIA Przylądki: Płn – Jork Poł– Wilson’s Zach – Sleep Wsch- Byron
Australia, najmniejszy kontynent (o powierzchni 7,7 mln km2), położony w całości na półkuli południowej, który wraz z czterema archipelagami: Nową Zelandią, Melanezją, Mikronezją i Polinezją, rozsianymi na wielkich przestrzeniach Oceanu Spokojnego, tworzy odrębną część świata nazywaną Australią i Oceanią. Australia nie posiada połączenia lądowego z żadnym innym kontynentem. Północne, zachodnie i południowe brzegi kontynentu oblewają wody Oceanu Indyjskiego, wschodnie - Oceanu Spokojnego.

Geografia

Magurski Park Narodowy leży w Tatrach sąsiadując m.in. z Tatrzańskim i Pienińskim Parkiem Narodowym Utworzony w roku 1995 powierzchnia 19961 ha obejmuje niskie i średnie góry typowe dla Beskidu Niskiego Główną część Parku stanowi grzbiet Magury Wątkowskiej wzniesieniem na Wątkowej, Wisłoka, pomnik przyrody "Diabli Kamień", cechą szaty roślinnej przejściowość pomiędzy Karpatami Wschodnimi i Zachodnimi, starodrzewy jodłowe i bukowe. niedźwiedzia brunatnego, żbika, rysia

BIESZCZADZKI PARK NARODOWY Utworzony w 1973 roku powierzchnia 27 064 ha. Zespoły leśne 70% najwyższą część Bieszczadów Zachodnich, z głównym szczytem Tarnicą, bezleśne grzbiety, zwane połoninami. buk i jodła Lasy bukowe dochodzą do 1150 m n.p.m. żubra, niedźwiedzia, wilka, rysia i żbika.

PIENIŃSKI PARK NARODOWY 1954 r. Powierzchnia 2 329 ha, lasy 72% grunty rolne 20%, wody i pozostałe tereny 8%. Trzech Koron (982 m n.p.m) endemity: mniszek pieniński, pszonak pieniński

Od południa Pieniny graniczą z pasmem Magury Spiskiej, od północy z Gorcami i Beskidem Sądeckim. Rozciągają się na długości ok. 30 km na wschód od przełomu Białki. Dwa przełomy Dunajca dzielą Pieniny na 3 części:

Pieniny Spiskie, między doliną Białki a przełomem Dunajca pod Niedzicą. Najwyższy szczyt Żar (Branisko) – 879 m n.p.m.;

Pieniny Środkowe (Pieniny Właściwe), często określane po prostu jako Pieniny, od Niedzicy do przełomu Dunajca między Sromowcami Niżnymi a Szczawnicą (w granicach Polski). Najwyższy szczyt Trzy Korony – 982 m n.p.m.;

Małe Pieniny - sięgające do doliny Popradu, najwyższy szczyt Wysoka – 1052 m n.p.m.

Duża odporność budujących Pieniny skał wapiennych na erozję spowodowała wypreparowanie ich z fliszowej osłony, dzięki temu powstały efektowne formacje skalne (przykładowo: Trzy Korony, Sokolica, Czertezik).

TATRZAŃSKI PARK NARODOWY 1954 roku. 21 164 ha leśne zajmują 71 %, grunty rolne 1 %, wody 1 %. obszar Tatr polskich W reglu dolnym występują drzewostany świerkowe z udziałem jodły, modrzewia, sosny, buka, jawora i jarzębiny. W reglu górnym panuje las świerkowy. Powyżej rozciąga się piętro kosodrzewiny. Jeszcze wyżej rozpościera się piętro alpejskie, a najwyżej piętro turniowe z ubogą roślinnością. kozica i świstak oraz niedźwiedź Rysy (2499 m n.p.m.) Podział Tatr na Zachodnie, Wysokie i Bielskie (te ostatnie tylko na Słowacji) rzon stanowią skały krystaliczne z granitem Tatrach Zachodnich i Bielskich jest pokryty dolomitem i wapieniem, symbol kozica

GORCZAŃSKI PARK NARODOWY 1981 roku, powierzchnia 6 741 ha, leśne95% grunty rolne 3% wody 1 %, centralną część masywu Gorców świerk, buk i jodła Krokusy i traworośla, podejrzan lancetowaty salamandrę plamista -symbol Parku. w Beskidach Zachodnich kulminacja Turbacza z 1311 m Przełęcz Knurowska oddziela je od pasma Lubania, głównymi grzbietami: Turbacz-Gorc, Turbacz-Kudłoń.

OJCOWSKI PARK NARODOWY 1956 roku. Powierzchnia 1 592 ha, zespoły leśne79%, grunty rolne16%, wody i pozostałe 5%. sosna, jodła, buk i świerk. storczyki, języcznik zwyczajny, wiśnia karłowata, część Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Symbol nietoperz

KAMPINOSKI PARK NARODOWY 1959 roku, przyrodę nizin środkowopolskich. Położony koło Warszawy.Kotliny Warszawskiej. Powierzchnia 35 478 ha, lasy 74%, grunty rolne 15%, wody i pozostałe 11 % wydmy śród- lądowe, pokryte lasami. Przeważają drzewostany sosnowe 76% pow leśnej. bóbr, bocian czarny, żuraw i sokół wędrowny

BIAŁOWIESKI PARK NARODOWY 1947 roku. Powierzchnia 5317 ha, lasy 92%. zamknięty ośrodek hodowli żubra oraz zagrody pokazowe z żubrami, jeleniami, dzikami i konikami polskimi. pełnika europejskiego, kosaćca syberyjskiego, arnikę górską i fiołka bagiennego. granicy Polski i Białorusi.

Park Narodowy Gór Stołowych 1993 w Sudetach Środkowych, gór płytowych o charakterystycznej, warstwowej budowie geologicznej. Powierzchnia6500 ha.symbolem parku są ciekawe formy skalne. masyw górski w Sudetach Środkowych, na styku z Sudetami Wschodnim, Szczeliniec Wielki 919 m n.p.m.

Park Narodowy Bory Tucholskie leży w południowo-wschodniej części Pojezierza Pomorskiego. 1 lipca 1996 r. Powierzchnia: 4798,34 ha. Największy kompleksie leśnym - Borach Tucholskich, ukształtowany przez lodowiec skandynawski, gleby zbudowane głównie z piasków i żwirów. głównie sosny. doliny, rynny jezior i pagóry wydmowe. jeziora lobeliowe o kryształowo czystej wodzie i rzadkiej roślinności. Strugą Siedmiu Jezior. Najw rzekami Brda-znany szlak kajakowy i Czerwona Struga. sąsiaduje z Zaborskim Parkiem Krajobrazowym chroniącym przyrodę oraz walory kulturowe południowej części Kaszub. ścieżce dydaktycznej "Struga Siedmiu Jezior".

Beskid Niski (513.71) – pasmo w Karpatach miedzy przełęczami Łupkowską na wschodzie, a Tylicką na zachodzie. Wschodnia granica Beskidu Niskiego jest zarazem granicą Karpat Wschodnich i Zachodnich. Beskid Niski to najdziksze pasmo górskie w Polsce. Graniczy od wschodu z Bieszczadami i Pogórzem Bukowskim, od zachodu z Beskidem Sądeckim a od północy z Pogórzem Środkowobeskidzkim. Leży na terenie dwóch państw: Polski i Słowacji. Najwyższy szczyt po stronie polskiej to Lackowa (997 m n.p.m., na niektórych mapach nawet 999 m n.p.m.), a po słowackiej Busov (1002 m n.p.m.), który jako jedyny przekracza 1000 m n.p.m. Ważniejsze rzeki to Osławica, Wisłok, Jasiołka, Wisłoka, Ropa i Biała Dunajcowa, należą do zlewni Morza Bałtyckiego. Zbiorniki wodne w Klimkówce na Ropie, w Sieniawie na Wisłoku oraz niewielki w Krempnej na Wisłoce. Ciekawostką są jeziora osuwiskowe, np. pod Maślaną Górą i pod Cergową. W centrum Beskidu Niskiego znajduje się Magurski Park Narodowy, a we wschodniej części Jaśliski Park Krajobrazowy. Na terenie Beskidu Niskiego leżą cztery uzdrowiska: Rymanów-Zdrój, Iwonicz-Zdrój, Wysowa-Zdrój oraz Wapienne z wodami mineralnymi. Trzy pierwsze są zrzeszone w Unii Uzdrowisk Polskich). Znajduje się tutaj również największe obniżenie w łuku Karpat – przełęcz Dukielska (500 m n.p.m.). Beskid Niski jest najniższą a zarazem najrozleglejszą częścią Beskidów i całego łuku Karpat. Beskid Niski dzieli się na:

Góry Grybowskie - między dolinami Kamienicy i Białej, Góry Hańczowskie - między dolinami Białej oraz Ropy i Zdyni, Beskid Gorlicki - między rzeką Białą, a wsiami: Radocyna, Bartne, Wołowiec, Pasmo Magurskie - z długimi grzbietami Magury Wątkowskiej i Małastowskiej, Beskid Dukielski - międy dolinami Wisłoki i Taboru, Pasmo Bukowicy i Kamienia - między dolinami Wisłoka i Osławicy, Gniazdo Jawornika - między dolinami Jasiołki i Wisłoka, Pasmo graniczne - na wschód od doliny Bełczy, Wzgórza Rymanowskie - po obu stronach rzeki Tabor, zbudowany jest ze skał osadowych zwanych fliszem karpackim. najczęściej naprzemienne ułożone ławice zlepieńców, piaskowców i łupków ilastych. Gdy 28 mln lat p.n.e. warstwy fliszu zostały sfałdowane, powstały trzy tzw. płaszczowiny, które nasunęły się na siebie. Najniższą jest płaszczowina śląska, środkowa - dukielska, a najwyższą magurska. Wychodnie piaskowców magurskich często mają postać fantastycznych form skalnych. Najbardziej znane są Kornuty na Magurze Wątkowskiej (w 1953 roku założono tutaj rezerwat przyrody celom ochrony wychodni skalnych), i Diabli Kamień koło Folusza. Występuje też wiele jaskiń. Największe ich skupiska to Kilanowska Góra k. Lipowicy (ponad 50) i Cergowa (10 jaskiń). Znana jest Jaskinia Mroczna w Kornutach, której łączna długość korytarzy sięga 175 m, a głębokość 17 metrów. Najdłuższą jaskinią Beskidu Niskiego jest Gangusiowa Jama w Kilanowskiej Górze (190 metrów korytarzy), a najgłębszą Jaskinia Mroczna. Naturalnym bogactwem jest ropa naftowa, gaz ziemny oraz wody mineralne. występuje tylko dwa piętra roślinne: pogórza (do 550 m n.p.m) i regiel dolny. Piętro pogórza tworzą pozostałości pierwotnych lasów dębowo - grabowych, olszy i zarośla wikliny w dolinach rzek, natomiast regiel dolny to lasy jodłowe, bukowe i sosnowe. Lasu zajmują blisko 70% powierzchni Beskidu Niskiego. Szczególnie liczne są drzewostany bukowe, a świerk jest niemal nieobecny. Ciekawostka są skupiska cisa i modrzewia. Pod względem florystycznym Beskid Niski to obszar przejściowy między Karpatami Zachodnimi a Karpatami Wskhodnimi. Rosną ty ciepłolubne rośliny z południa: róża francuska, kokoryczka wonna, Kocimiętka właściwa. W lasach kwitną m.in.: przebiśnieg, cebulica dwulistna, żywiec dziewięciolistny, czosnek niedźwiedzi, zawilec i miesięcznica trwała. Występuje tutaj również kilka gatunków z rodziny storczykowatych m.in: podkolan biały, kruszczyk błotny, stoplamek plamisty.Fauna tutejszych lasów jest typowa dla Beskidów. Dużej liczebności zwierzyny sprzyja słabe zaludnienie i rozległe obszary leśne. Występują tutaj m.in.: jelenie, sarny, dziki, zające, a z drapieżników: niedźwiedzie, rysie, żbiki, wilki, kuny i lisy. Wśród około 140 gatunków ptaków należy wymienić: orlika krzykliwego (widnieje na logo Magurskiego Parku Narodowego), orła przedniego, myszołowy, grubodzioby, puchacze, puszczyka uralskiego i głuszca. W dolinach występują bocian czarny i dzięcioł trójpalczasty, a nad strumieniami: pliszka górska i pluszcz. Liczne są typowo górskie gatunki płazów: kumak górski, salamandra plamista, kilka gatunków traszek. Z gadów spotkać można żmiję, gniewosza plamistego, zaskrońca i padalca. W porze letniej dostrzec można rzadkie gatunki motyli: pazia żeglarza i niepylaka mnemozynę.

Beskid Sądecki (513.54) - pasmo górskie w Beskidach Zachodnich, rozciągające się na powierzchni ok. 670 km², położone na terenie Popradzkiego Parku Krajobrazowego pomiędzy Dunajcem na zachodzie a dolinami Kamienicy, Mochnaczki i Przełęczą Tylicką (688 m n.p.m.) na wschodzie. Najwyższym szczytem jest Radziejowa - 1262 m n.p.m.Góry Beskidu Sądeckiego zbudowane są z fliszu płaszczowiny magurskiej. Porośnięte są lasami, głównie świerkowymi.Głównymi pasmami Beskiu Sądeckiego są pasma: Radziejowej i Jaworzyny, które rozdziela dolina Popradu.

1.Podział Karpat:

Najwyższą częścią Karpat są Tatry zbudowane z granitów oraz skał osadowych- wapieni i dolomitów. Najwyższy szczyt Tatr to Gerlach w Słowacji (wysokość- 2655 m n.p.m.), a po stronie polskiej Rysy (2499 m n.p.m.).
2. Tatry i Kotliny Podhalańskie:

Cały łańcuch Karpat powstał w orogenezie alpejskiej i ma charakter gór młodych. Obecny kształt gór to efekt procesów niszczących, zwłaszcza zlodowaceń. Ślady zlodowaceń to jeziora górskie oraz doliny U-kształtne. Tatry Wysokie, zbudowane z granitów, są wyższe i bardziej odporne na zniszczenie. Tatry Zachodnie, zbudowane z wapieni i dolomitów, są niższe i bardziej zniszczone.
4. Gospodarka i ludność Karpat:

Najgęściej zaludnione są: Podgórze Karpackie oraz silnie zurbanizowana zachodnia część Karpat, a najsłabiej- Bieszczady i Beskid Niski.
Karpaty jako całość są obszarem słabo zurbanizowanym i słabo uprzemysłowionym. Istnieją jednak dwa wyjątki: Bielski Okręg Przemysłowy. Głównym ośrodkiem przemysłowym jest Bielsko-Biała. Zakłady przemysłu włókienniczego znajdują się także m.in. w Andrychowie i Skoczowie. Żywiec jest znany z browaru. Cieszyn jest ważny pod względem przemysłu metalowego i chemicznego.
Ośrodki miejsko- przemysłowe to m.in. Nowy Sącz, Jasło, Gorlice, Krosno, Jedlicze i Sanok. Ważny ośrodek przemysłu obuwniczego to Nowy Targ.
Elektrownie wodne są m.in. w Porąbce i Tresnej na Sole, w Różanowie i Niedzicy na Dunajcu oraz Solinie na Sanie.

przylądki lądowej części Europy: na północy – przylądek Nordkyn 71°08'N, na południu - przylądek Marroqui 35°58'N, na zachodzie - Roca 9°30'W oraz na wschodzie ujście Bajdaraty do Morza Karskiego 68°14'E; rozciągłość południkowa 4300 km, równoleżnikowa 5000 km; największa odległość od morza w Europie Wschodniej wynosi ok. 1600 km, w Europie Zachodniej –600 km.

1Morze Kaspijskie 371 800

Azerbejdżan, Rosja,

Kazachstan, Turkmenistan, Iran

2 Górne 82 410 Stany Zjednoczone, Kanada

3 Wiktorii 68 800 Tanzania, Uganda, Kenia

4 Huron 61 797 Stany Zjednoczone, Kanada

5 Michigan 57 850 Stany Zjednoczone

6 Tanganika 32 893 Burundi,

Demokratyczna Republika Konga,

Tanzania, Zambia

7 Bajkał 31 500 Rosja

8 Wielkie Niedźwiedzie 31 080 Kanada

9 Niasa 30 800 Malawi, Mozambik, Tanzania

10 Wielkie Niewolnicze 28 919 Kanada

11 Erie 25 612 Stany Zjednoczone, Kanada

12 Winnipeg 24 514 Kanada

13 Ontario 19 470 Stany Zjednoczone, Kanada

14 Ładoga 17301 Rosja

15 Bałchasz 17 300 Kazachstan

16 Aralskie 17 160 Kazachstan

17 Maracaibo 14 343 Wenezuela

18 Patos 10 145 Brazylia

19 Onega 9 720 Rosja

20 Titicaca 8 300 Peru, Boliwia

21 Nikaragua 8 000 Nikaragua

22 Athabaska 7 930 Kanada

jezioro pow. w km ² max głęb. wys.n.p.m. dorzecze państwa

Ładoga 18400 225 4,8 Newa Rosja

Onega 9720 127 35 Newa Rosja

Wener 5546 98 44 Gota Älv Szwecja

Saimaa 4400 82 76 Newa Finlandia

Pejpus 3650 15 30 Narwa Estonia, Rosja

Ilmień 733-2090 10 18 Newa Rosja

Wetter 1912 128 88 Motala Szwecja

Melar 1140 61 0,3 Szwecja

Jezioro Białe 1125 33 113 Wołga Rosja

Päijänne 1090 98 78 Kymijoki Finlandia

Inari 1040 96 119 Paatsjoki Finlandia

1 Śniardwy 113,84 23,4

2 Mamry 104,40 43,8

3 Łebsko 71,42 6,3

4 Dąbie 56,00 4,2

5 Miedwie 35,27 44,0

6 Jeziorak 34,60 12,0

7 Niegocin 26,04 39,7

8 Gardno 24,69 2,6

9 Jamno 22,40 3,9

10 Wigry 21,87 73,0

11 Gopło 21,80 16,6

12 Drawsko 19,56 79,7

13 Roś 18,88 31,8

14 Wielimie 18,65 5,5

15 Tałty 18,36 44,0

16 Jezioro Nidzkie 18,31 23,7

17 Bukowo 17,47 2,8

18 Wdzydze 15,70 68,0

19 Jezioro Rajgrodzkie 15,14 52,0

20 Lubie 14,67 46,2

1 CHINY Mount Everest 8 848 m

2 Nepal Mount Everest 8 848 m

3 Pakistan K2 8 611 m

4 Indie Kanczendzonga 8 586 m

5 Bhutan Gangkhar Puensum 7 570 m*

6 Tadżykistan Szczyt Ismaila Samaniego 7 495 m

7 Afganistan Noszak 7 492 m

8 Kirgistan Jengish Chokusu (Dżengisz Czokusu) 7 439 m

9 Kazachstan Chan Tengri 7 010 m*

10 Argentyna Aconcagua 6 960 m

11 Chile Ojos del Salado 6 880 m

12 Peru Huascarán 6 768 m

13 Boliwia Sajama 6 542 m

14 Ekwador Chimborazo 6 267 m

15 USA McKinley 6 194 m

16 Kanada Logan 5 959 m

17 Tanzania Kilimandżaro 5 895 m

18 Birma Hkakabo Razi 5 881 m

19 Kolumbia Cristóbal Colón i Bolívar oba 5 775 m

20 Meksyk Orizaba 5 636 m*

21 Rosja Elbrus 5 642 m*

22 Iran Demawend 5 604 m*

23 Gruzja Szchara 5 201 m

24 Kenia Kenia 5 199 m

25 Turcja Ararat 5 137 m*

26 Uganda Margherita w masywie Mount Stanley 5 110 m

27 Dem.Rep. Konga Margherita w masywie Mount Stanley 5 110 m

28 Wenezuela Pico Bolívar (La Columna) 4 981 m*

29 Indonezja Jaya (Piramida Carstensza) 4 884 m*

30 Francja Mont Blanc 4 807 m

31 Włochy Monte Bianco di Courmayeur 4 748 m

32 Szwajcaria Dufourspitze (Pointe Dufour) 4 634 m

33 Etiopia Ras Daszan 4 533 m*

34 Rwanda Karisimbi 4 519 m

35 Papua-Nowa Gwinea Góra Wilhelma 4 509 m

36 Azerbejdżan Bazar Diuzi 4 485 m

37 Mongolia Nayramadlin Orgil (Huyten Orgil) 4 374 m

38 Uzbekistan Adelunga Toghi 4 301 m

39 Gwatemala Tajumulco 4 211 m

40 Maroko Dżabal Tubkal 4 165 m

41 Malezja Kinabalu 4 100 m

42 Kamerun Kamerun 4 095 m

43 Armenia Aragac 4 090 m

44 Tajwan Yu Shan 3 952 m

45 Kostaryka Cerro Chirripó 3 810 m

46 Austria Grossglockner 3 798 m

47 Japonia Fudżi 3 776 m

48 Nowa Zelandia Aoraki/Mount Cook 3 754 m

49 Hiszpania Pico de Teide na Teneryfie (Wyspy Kanaryjskie) 3 718 m

50 Grenlandia Gunnbjørn 3 700 m

51 Jemen Dżabal an-Nabi Szuajb 3 666 m*

52 Irak Buz Dagh 3 612 m

53 Lesotho Thabana Ntlenyana 3 482 m

54 Panama Volcan de Chiriqui 3 475 m

55 Czad Emi Kussi 3 445 m*

56 Rep. Połud.Afryki Njesuthi 3 408 m

57 Sudan Kinyeti 3 187 m

58 Wietnam Fan Si Pan 3 144 m

59 Turkmenistan Ajribaba 3 139 m

60 Ar. Saudyjska Dżabal as-Sauda 3132 m*

61 Dominikana Duarte 3 098 m*

62 Liban Kurnat as-Sauda 3 088 m

63 Reunion Piton des Neiges 3 069 m

64 Erytrea Soira 3 018 m

65 Gwinea Równikowa Basile 3 008 m

66 Algieria Tahat 3 003 m

67 Malawi Sapitwa (Mount Mlanje) 3 002 m

68 Brazylia Pico da Neblina 2 994 m*

69 Oman Dżabal Szam 2 980 m

70 Timor Wschodni Foho Tatamailau 2 963 m

71 Niemcy Zugspitze 2 963 m

72 Filipiny Apo 2 954 m

73 Andora Coma Pedrosa 2 946 m

74 Bułgaria Musała 2 925 m

75 Grecja Olimp 2 917 m

76 Madagaskar Maromokotro 2 876 m

77 Honduras Las Minas 2 870 m

78 Słowenia Triglav 2 864 m

79 Rep.Ziel. Przylądka Cano 2 829 m

80 Laos Phu Bia 2 817 m

81 Syria Dżabal asz-Szajch 2 814 m

82 Macedonia Golemi Korab 2 764 m

83 Albania Golemi Korab 2 764 m

84 Gujana Roraima c. 2 750 m*

85 Korea Północna Paektu-san 2 744 m

86 Salwador El Pital 2 730 m

87 Burundi południowy wschód góry Heha 2 684 m*

88 Haiti Pic de la Selle 2 680 m

89 Serbia Djeravica 2 656 m

90 Słowacja Gerlach 2 655 m

91 Egipt Góra Świętej Katarzyny 2 629 m

92 Angola Morro de Moco 2 620 m

93 Namibia Konigstein 2 606 m

94 Liechtenstein Grauspitz 2 599 m

95 Zimbabwe Inyangani 2 592 m

96 Tajlandia Doi Inthanon 2 576 m

97 Rumunia Moldoveanu 2 544 m

98 Sri Lanka Pidurutalagala 2 524 m

99 Czarnogóra *Bobotov Kuk Durmitor 2 523 m

100 Polska Rysy 2 499 m

101 Norwegia Galdhøpiggen 2 469 m

102 Somalia Shimbiris 2 450 m*

103 Nikaragua Mogoton 2 438 m

104 Mozambik Monte Binga 2 436 m

105 Nigeria Chappal Waddi 2 419 m

106 Bośnia i Hercegowina Maglić 2 386 m

107 Komory Le Kartala 2 360 m

108 Portugalia Ponta do Pico na Wyspie Pico (Azory) 2 351 m

109 Wyspy Salomona *Mount Popomanaseu 2 335 m*

110 Zambia nienazwany szczyt w Mafinga Hills 2 301 m

111 Libia Bikku Bitti 2 267 m

112 Jamajka Blue Mountain Peak 2 256 m

113 Polinezja Francuska Mont Orohena 2 241 m

114 Australia Góra Kościuszki 2 229 m

115 Szwecja Kebnekaise 2 111 m

116 Islandia Hvannadalshnúkur 2 110 m

117 Ukraina Howerla 2 061 m

118 Święta Helena Queen Mary's Peak na Tristan da Cunha 2 060 m

119 Dżibuti Musa Ali 2 028 m

120 Wys.Św.Tomasza i Książęca Pico de São Tomé 2 024 m

121 Niger Baguezane 2 022 m

122 Kuba Turquino 2 005 m

123 Cypr Olimp 1 951 m

124 Korea Południowa Halla-san 1 950 m

125 Sierra Leone Mount Bintumani (Loma Mansa) 1 948 m

126 Vanuatu Mount Tabwemasana 1 877 m

127 Suazi Emlembe 1 862 m

128 Samoa Mauga Silisili (Savaii) 1 857 m

129 Brunei Bukit Pagon 1 850 m

130 Chorwacja Dinara 1 830 m

131 Kambodża Phnum Aoral 1 810 m

132 Wyb.Kości Słoniowej Mont Nimba 1 752 m

133 Gwinea Mont Nimba 1 752 m

134 Jordania Dżabal Ram 1 734 m

135 Svalbard Newtontoppen 1 717 m

136 Nowa Kaledonia Mont Panie 1 628 m

137 Czechy Śnieżka 1 602 m

138 Tunezja Dżabal asz-Szanabi 1 544 m

139 Zj.Emiraty Arabskie Dżabal Jibir 1 527 m

140 Botswana Tsodilo Hills 1 489 m

141 Gwadelupa La Grande Soufrière 1 484 m

142 Dominika Morne Diablotins 1 447 m

143 Liberia Mount Wuteve 1 440 m*

144 Rep.Środkowoafryka. Mont Ngaoui 1 420 m

145 Martynika Montagne Pelee 1 397 m

146 Wielka Brytania Ben Nevis 1 343 m

147 Portoryko Cerro de Punta 1 338 m

148 Finlandia Halti 1 328 m

149 Fidżi Tomanivi 1 324 m

150 Saint Vincent i Grenadyny Soufrière (Saint Vincent) 1 234 m

151 Surinam Juliana Top 1 230 m

152 Izrael Har Meron 1 208 m

153 Belize Victoria Peak 1 160 m

154 Saint Kitts i Nevis Mount Liamuiga 1 156 m

155 Mali Hombori Tondo 1 155 m

156 Gabon Mont Bengoué 1 070 m*

157 Bangladesz *Mowdok 1 052 m*

158 Irlandia Carrauntoohil 1 041 m

160 Aut. Palestyńska Tall Asur 1 022 m

161 Węgry Kékes 1 014 m

162 Togo Mont Agou 986 m

163 Samoa Amerykańskie Lata 966 m

164 Mariany Północne nienazwany szczyt na Agrihan 965 m

165 Hongkong Tai Mo Shan 958 m

166 Saint Lucia Mount Gimie 950 m

167 Trynidad i Tobago El Cerro del Aripo 940 m

168 Mauretania Kidjat Idżdżil 915 m

169 Montserrat Chances Peak w Soufrière Hills 914 m

170 Seszele Morne Seychellois 905 m

171 Kongo Mount Berongou 903 m

172 Wyspy Owcze Slættaratindur 882 m

173 Ghana Mount Afadjato 880 m

174 Antyle Holenderskie Mount Scenery on Saba 862 m

175 Gujana Francuska Bellevue de l'Inini 851 m

176 Paragwaj Cerro Pero (Cerro Tres Kandu) 842 m

177 Grenada Mount Saint Catherine 840 m

178 Mauritius Mont Piton 828 m

179 Mikronezja Dolohmwar (Totolom) 791 m

180 Wallis i Futuna Mont Singavi 765 m

181 San Marino Monte Titano 755 m

182 Burkina Faso Tena Kourou 749 m

183 Falklandy Mount Usborne 705 m

184 Belgia Signal de Botrange 694 m

185 Majotta Benara 660 m

186 Benin Mont Sokbaro 658 m

187 Wyspy Cooka Te Manga 652 m

188 Wyspa Man Snaefell 621 m

189 Senegal nienazwany szczyt przy Nepen Diakha 581 m

190 Luksemburg Kneiff 560 m

191 Bryt.Wyspy Dziewicze Mount Sage 521 m

192 Urugwaj Cerro Catedral (Uruguay) 514 m

193 Wyspy Dziewicze USA Crown Mountain 474 m

195 Mołdawia Dealul Bălăneşti 430 m

196 Gibraltar Skała Gibraltarska 426 m

197 Guam Mount Lamlam 406 m

198 Antigua i Barbuda Boggy Peak 402 m

199 Wyspa Bożego Narodzenia Murray Hill 361 m

200 Pitcairn Pawala Valley Ridge 347 m

201 Białoruś Dzjarżynskaja Hora 346 m

202 Barbados Mount Hillaby 336 m

203 Holandia Vaalserberg 322 m

204 Norfolk Mount Bates 319 m

205 Estonia Suur Munamägi 318 m

206 Łotwa Gaizinkalns 312 m

207 Kuwejt nienazwany 306 m

209 Litwa Juozapines/Kalnas 292 m

210 Malta Ta'Dmejrek 253 m

211 Palau Mount Ngerchelchuus 242 m

212Saint Pierre i Miquelon Morne de la Grande Montagne 240 m

213 Aruba Mount Jamanota 188 m

214 Dania Yding Skovhøj 173 m

215 Makau Coloane Alto 172 m

216 Singapur Bukit Timah 166 m

217 Jersey Les Platons 143 m

218 Monako Mont Agel 140 m

219 Bahrajn Dżabal ad-Duchan 122 m

220 Guernsey Le Moulin, Sark 114 m

222 Katar Kurajn Abu al-Baul 103 m

224 Bermudy Town Hill 76 m

225 Watykan Wzgórze Watykańskie 75 m

226 Niue nienazwany szczyt przy osadzie Mutalau 68 m

227 Anguilla Crocus Hill 65 m

228 Bahamy Mount Alvernia na Cat Island 63 m

231 Turks i Caicos Blue Hills 49 m

232 Kajmany The Bluff

Statystyka

Metody analizy trójwymiarowej:

Kowariancje: c₁₂ c₁₃ c₂₃

Wariancje: s²₁ s²₂ s²₃

(kwadraty odchyleń standardowych)

Współczynniki korelacji liniowej: r₁₂ r₁₃ r₂₃

Dwa podejścia:

1. korelacje cząstkowe:

x₁x₂ z wyeliminowaniem x₃ r_{12 . 3} (x₃ =constans)

r_{12 . 3} – współczynnik korelacji cząstkowej, ta miara informuje jaki jest kierunek i jakie jest natężenie korelacji między cechami x₁ x₂ przy świadomym wyeliminowaniu cechy x₃

Zawsze w przedziale -1<= r_{12 . 3} <=+1

2. Wielorakie:

np. x1 –cecha zależna od pozostałych

r_1.23 – jaki mocny jest łączny wpływ cech x₂ x₃ na cechę x₁

Zawsze w przedziale 0<= r_1.23 <= +1

Nie podaje kierunku zależności (ujemna czy dodatnia), podaje jak mocny jest łączny wpływ.

Do obliczenia współczynnika korelacji cząstkowej jak i współczynnika korelacji wielorakiej można wykorzystać tzw. macierz korelacji.

Przykład:

{Dane do przykładu z jakiegoś wcześniejszego. Nie pamiętam.}

Istnieje bardzo mocna dodatnia korelacja pomiędzy cechami x₁ i x₂ przy założeniu, że cecha x₃ zostaje na niezmienionym poziomie. W ten sposób przyjmuje się, że cecha x₃ jest niezmienna czyli nie ma żadnej zmienności. Brak zmienności cechy jest równoznaczny z wyeliminowaniem wpływu tej cechy na pozostałe.

Podejście wielorakie:

Ta miara nie przyjmuje wartości ujemnej. Informuje jedynie o tym jak mocny jest łączny wpływ cech x₂ x₃ na jedną cechę x₁. Podejście wielorakie obejmuje również funkcję regresji wielorakiej. Należy zdecydować która z cech pełni rolę zależną

X₁ – cecha zależna

a₂ i a₃ są najważniejsze dla celów interpretacyjnych parametrami w tej funkcji współczynnikami regresji cząstkowej.

a₂ – podaje o ile średnio wzrośnie lub zmaleje wartość cechy x₁ przy wzroście cechy x₂ o jednostkę. Pod warunkiem, że cecha x₃ pozostanie na niezmienionym poziomie.

a₃ – jeśli cecha x₃ wzrośnie o jednostkę to cecha x1 wzrośnie lub zmaleje średnio o a₁ jednostki. Pod warunkiem że cecha x₂ nie zmieni się.

a₂, r_12.3 – ten sam znak

a₃, r_13.2 – ten sam znak

Parametry tej funkcji znajduje się również metodą najmniejszych kwadratów.

Metody statystyczne analizy dynamiki:

Statystyczne metody analizy szeregu cząstkowego

Czas t	yt
1 2 3 * * * n	y1 y2 y3 * * * yn

n – liczba badanych momentów, okresów czasu

Podstawowym sposobem badania szeregów czasowych jest6 obliczanie wskaźników.

Wskaźniki dynamiki

1. o podstawie stałej

2. łańcuchowe

Ad. 1

y₁ y₂ y_{3 …………} y_n

np. y₁ = constans (stała)

najczęściej w procentach, niemianowane

Mogą służyć do porównywania dynamiki różnych szeregów zbudowanych dla różnych cech bo są niemianowane.

Wartość wskaźnika większa niż 1 oznacza wzrost wartości cechy w czasie, mniejszy od 1 spadek.

Np.

1,18 – wzrost o 18%

0,90 -spadek o 10%

W stosunku do momentu czasu przyjętego za podstawę.

Za podstawę stałą przyjmuje się zwykle wartość badanej cechy z takiego momentu czasu który jest ważny/przełomowy w sensie ekonomicznym

Ad. 2

y₁ y₂ y_{3 …………} y_n

Efektem jest szereg o jeden element skrócony. Zwykle oscyluje wokół jedynki. Każda wartość powyżej 1 to wzrost, poniżej spadek. Interpretować można procentowe wartości.

Indeksy cen:

Cena: p_i1

„1” aktualny moment czasu

„0” początkowy moment czasu

Cena koszyka dóbr i usług

- agregatowy

- indywidualny

Agregatowe ważone indeksy cen.

p_i1 – cena jednego towaru/usługi w badanym momencie czasu (teraz)

p_i0 – cena towaru/usługi w wyjściowym momencie czasu (przedtem)

q_i1 – ilość i-tego towaru /usługi w aktualnym momencie czasu

q_i2 – ilość towaru/usługi w wyjściowym momencie czasu

Indeks ceny Laspeyersa:

Indeks ceny Paschego:

Wagi – ilość nabywanych towarów i usług, z tond nazwa że są tzw ważone indeksy cen. Te indeksy różnią się tym że ilość towarów nabywanych brana pod uwagę jest z różnych momentów. Te dwa wskaźniki podają tzw ramy faktycznego wzrostu badanego koszyka.

Każdy z tych wskaźników podaje jaki jest przeciętny wzrost/spadek wartości koszyka dóbr i usług. W badanym odcinku czasu, który jest jedynie wynikiem zmianowanym w strukturze cen.

Te dwa wskaźniki nie uwzględniają zmian w strukturze ilości nabytych towarów.

Wskaźnik zbudowany, w którym nie ma unieruchomionych wartości, wagi są zmienne:

Dzięki temu taki wskaźnik podaje jaki jest wzrost/spadek kosztów utrzymania przeciętnego konsumenta, który jest efektem zarówno zmiany w strukturze cen jak i zmian w strukturze ilości nabywanych towarów. Uwzględnia „gust konsumenta”.

Powyżej 1 wzrost, poniżej 1 spadek

Szereg czasowy

Składowe szeregu czasowego

t	yt
1 2 3 * * * n	y1 y2 y3 * * * y n

Wstępnym etapem analizy szeregu czasowego powinno być zbudowanie wykresu.

Składowe:

1. tendencja rozwojowa (trend)

2. wahania sezonowe (regularne)

3. wahania losowe (przypadkowe)

Pierwsze 2 składowe można wyodrębnić i opisać za pomocą metod statystycznych. Dla celów prognozowania analiza dwóch składowych szeregu dynamicznego prowadzona jest dla dwóch celów:

1. poznania jak kształtują się zjawiska w przeszłości

2. prognozowania jak się będą kształtować w najbliższej przyszłości

Metody wyodrębniania i opisu tzw tendencji rozwojowej:

a) metoda mechaniczna (miara średniej ruchomej)

b) metoda analityczna (funkcji trendu)

Ad a) Trzyokresowa średnia ruchoma

t	yt	Trzy- okresowa średnia ruchoma
1 2 3 * * * n	y1 y2 y3 * * * yn	--- ---

Pięciookresowa średnia ruchoma:

Trzyokresowa średnia ruchoma:

Trzyokresowa średnia ruchoma jest to szereg „wyłagodzony”. Tendencja jest bardziej widoczna. Wadą jest to że jest to szereg skrócony.

Szereg pięciookresowy średniej ruchomej jest bardziej wygładzony w stosunku do trzyokresowego ale jest jeszcze bardziej skrócony.

Ze względów praktycznych stosuje się średnią ruchomą o nieparzystej liczbie okresów ponieważ wówczas łatwiej jest przyporządkować wartości średniej ruchomej do środkowych momentów czasu.

Ad. B) Metoda analityczna.

{Ograniczamy się do założenia że istnieje tendencja rozwojowa badanej cechy i ma charakter liniowy. Nie rozpatrujemy innych przypadków}

a₀ – świadczy o tym czy trend jest rosnący czy malejący (współczynnik trendu)

dodatni – trend rosnący, ujemny – trend malejący

a₁ – podaje jaki jest średni wzrost/spadek wartości cechy y w jednostce czasu

Metoda najmniejszych kwadratów

Jednym z celów linii funkcji trendów jest budowa prognoz. Dokonuje się tego metodą funkcji trendu. Zakłada się że według tej samej funkcji. Budowa prognoz stanowi oddzielny przedmiot w matematyce. Prognozy można wykonać na podstawie trendów liniowych i nieliniowych. Prognozowanie jest możliwe przy założeniu pewnej niezmienności warunków w jakich realizuje się cecha y. Bezpieczniejsze są prognozy krótkoterminowe.

Dużą rolę odgrywa obliczanie błędów prognozowania które się oblicza wykorzystując miary:

s_y

a ²

R²

Przykład. ²

y – wielkość sprzedaży artykułu z w placówce handlowej (w tys. Szt.) n = 9

lata	yt	T	(yt -26)	(t – 5)	(yt -26) (t – 5)	(t – 5) 2
1998	20	1	-6	-4	24	16
1999	23	2	-3	-3	9	9
2000	23	3	-3	-2	6	4
2001	25	4	-1	-1	1	1
2002	26	5	0	0	0	0
2003	28	6	2	1	2	1
2004	29	7	3	2	6	4
2005	30	8	4	3	12	9
2006	30	9	4	4	16	16
suma	234	45	0	0	76	60

1. Opisać zjawisko za pomocą liniowej funkcji trendu

2. Dokonać prognozy/podać przewidywaną wielkość sprzedaży w 2008 i 2009

a₁ podaje że coroczny średni wzrost wynosi 1270 szt

funkcja trendu

Prognoza sprzedaży na 2007r. (10 to liczba dla 2007 roku)

=19,65 +1,27 * 10 = 32,35 tys. szt.

Analiza sezonowości szeregów czasowych polega na tym żeby wyodrębnić czynnik sezonowości w zjawisku. Wyodrębnienie wahań sezonowych polega na obliczeniu wskaźników sezonowości /średnie arytmetyczne liczone dla tej samej fazy wahań sezonowych. Wskaźniki sezonowości należy odpowiednio zinterpretować. Służą one do celów prognozowania.

Przykład. Poddano analizie kwartalną produkcję piwa pewnego browaru (w tys. hektolitrów)

Kwartał->	I	II	II	IV
Lata
2004	3	4	8	5
2005	4	6	10	6
2006	5	8	12	7

1.Analiza sezonowości

2. Podać przewidywaną wielkość produkcji w 2007 i 2008 roku

Etapy postępowania

1. Przedstawić dane na wykresie. Odczytać czy istnieje sezonowość/trend

2. Dopasować do danych liniową funkcję trendu

3. Wyeliminowanie z szeregu tendencji rozwojowej

4. wartości szeregu po eliminacji trendu służą do analizy sezonowości

5. Oblicz wskaźnik sezonowości (surowe i skorelowane)

6. ocena i interpretacja sezonowości w badanym zjawisku

7. Dokonanie ekstrapolacji funkcji trendu dla celów prognozowych

8. Skorygowanie ekstrapolowanych wartości za pomocą obliczenia wskaźnika sezonowości.

W_t

Wstępna analiza szeregu wskazuje że zawiera on trend i wahania sezonowe.

t	yt	t - średnia t	y - średnia y	(kolumna 3) * (kolumna 4)	funkcja y	Wt
1 2 3 4	3 4 8 5	-5.5			4,8 4,52 4,96 5,40	O,736 0,885 1,614 0,926
5 6 7 8	4 6 10 6				5,84 6,28 6,72 7,16	0,685 0,955 1,488 0,838
9 10 11 12	5 8 12 7				7,60 8,04 8,48 8,92	0,658 0995 1,415 0,784

To jest szereg na podstawie którego oblicza się wskaźnik sezonowości

W_t = - nie zawiera trendu.

Surowe wskaźniki sezonowości

Średnia surowych wskaźników sezonowości

Obliczanie skorygowanych wskaźników sezonowości.

Dzieląc przez Średnią tych wskaźników.

Charakterystyka sezonowości w badanym zjawisku (interpretacja skorygowanych wskaźników sezonowości): w I kwartale każdego roku na skutek działania czynników okresowych produkcja piwa w tym browarze jest niższa od przeciętnej kwartalnej o około 30,6%. Niższa jest również produkcja piwa w II kwartale o około 5,3%. W kwartale IV jest niższa o około 14,9%. Jedynym kwartałem w którym produkcja jest zawyżona w stosunku do przeciętnej jest kwartał III, wyższa o około 30,8%.

Wyniki ekstrapolacji funkcji trendu należy skorygować za pomocą uzyskanych wcześniej wskaźników sezonowości.

Zjawisko sezonowości najczęściej występuje w formie sezonowości kwartalnej i sezonowości miesięcznej(mogą być inne) w sytuacji gdybyśmy dysponowali danymi miesięcznymi do analizy sezonowości potrzebny jest dłuższy czas (dane)

Wskaźniki sezonowości oblicza się dla poszczególnych miesięcy. Pyzatym cała procedura jest analogiczna.

Przykład.

Indeksy cen

	pi0	pi1	qi0	qi1	pi0 qi0	pi1 qi1
A1 A2 A3 A4	10 8 4 4	12 10 8 10	10 5 5 15	10 10 8 8	100 40 20 60	120 50 40 150
					220	360

Ocenić za pomocą znanych indeksów zmiany wartości agregatu towarów.

Wskaźnik ten podaje jak zmienia się wartość badanego agregatu towarów w badanym czasie. Można twierdzić że wzrosła o 64% wartość koszyka dóbr na skutek zmian występujących wyłącznie w strukturze cen.